فضالة بن ایوب
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | فَضالة بن ایوب ازدی اهوازی |
| لقب | اهوازی |
| نسب/قبیله | ازدی |
| ولادت | حدود اواسط سده دوم |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام کاظم(ع)، امام رضا (ع) |
فَضّالَة بن ایوب اَزدی اهوازی از اصحاب امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) و از راویان موثق شیعه. گروهی از رجالیان شیعه وی را از اصحاب اجماع دانسته و از سرسلسله فقیهان به شمار آورده‌اند. دو کتاب به نام کتاب الصلاة و کتاب النوادر از آثار اوست.
ولادت و نسب
فضالة بن ایوب ازدی اهوازی از قبیله ازد، یکی از قبیله‌های اصالتا یمنی است. از تاریخ قطعی و دقیق ولادتش اطلاعی در دست نیست اما با توجه به برخی قرائن می‌توان ولادت او را در اواسط سده دوم تخمین زد.
چون نژادش از قبیله ازد است، به «ازدی» و چون زادگاهش شهر کوفه بود، به «کوفی» و به سبب آن‌که در آخر عمر در اهواز زندگی می‌کرد، به «اهوازی» مشهور است.
جایگاه رجالی
برخی از رجالیان شیعه وی را از اصحاب اجماع (۱۸ تن از اصحاب امامان شیعه، که رجالیان شیعه آنان را ثقه می‌دانند.) می‌دانند، کشی گفته است برخی عالمان در شمارش اصحاب اجماع، به جای حسن بن محبوب، حسن بن علی بن فضال و فضالة بن ایوب را نام برده‌اند.
شیخ طوسی در کتاب رجالش، فضاله را هم در اصحاب امام کاظم(ع) و هم در اصحاب امام رضا(ع) به حساب آورده و بر وثاقت او تاکید کرده است. عالمان دیگر همچون: نجّاشی، علامه حلی و دیگران نیز بر وثاقت، علم و دیانت وی تاکید کرده‌اند.
گرایش روایی
گرایش روایی فضالة در سه محور کلی نمایان است:
- بیشتر روایاتی که از وی نقل شده پیرامون بیان احکام و مسایل فقهی است.
- برخی از این روایات تبیین حقّانیت و اثبات ولایت و امامت امامان شیعه و بیان فضایل اهل بیت است.
- دسته دیگر به بیان فضایل و رذایل اخلاقی میپردازد.
از منظر عالمان
نجاشی وی را چنین توصیف می‌کند: «فضالة بن ایوب ازدی از نژاد اصیل عرب‌های کوفه بود که مدت‌ها در شهر اهواز سکونت داشت؛ از محدثان موجه شیعی به شمار رفته و در دیانتش در مسیری مستقیم حرکت می‌کرد.»
جعفر سبحانی او را یکی از محدّثان بزرگ و فقیهان صاحب نام تاریخ علم حدیث برشمرده که در حدود ۱۳۰۷ حدیث از وی بر جای مانده است.
مشایخ و راویان
فضالة علاوه بر امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) از دیگر محدثان و راویان نیز روایاتی نقل کرده است؛ برخی از این افراد عبارتند از:
- علا بن رزین
- جمیل بن دراج
- معاویة بن عمّار
- سیف بن عمیره
- ابن مسکان
- عبداللّه بن بکیر
- عبدالله بن سنان
راویان بسیاری نیز از فضالة به نقل حدیث پرداخته‌اند که برخی از آنان عبارتند از:
- عباس بن معروف
- علی بن مهزیار اهوازی
- صفوان بن یحیی
- محمّد بن عیسی بن عبید
- محمّد بن خالد برقی
- احمد بن محمد بن خالد برقی
- حسین بن سعیداهوازی
- حسن بن سعید اهوازی
- علی بن اسماعیل میثمی
- محمّد بن ابی عمیر.
آثار
عالمان رجالی فضالة را صاحب دو کتاب تالیفی می‌دانند که کتاب الصلوة، و النوادر نام دارند.
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ص۳۱۰. علامه حلی، رجال، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۰.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۱۳، ص۲۷۲.
- ↑ طوسی،اختیار معرفه الرجال، ج۲، ص۸۳۲-۸۳۱.
- ↑ طوسی، رجال، ۱۴۱۷ق، ص۳۴۲ و۳۶۳.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ص۳۱۰.
- ↑ علامه حلی، رجال، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۰.
- ↑ جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲.
- ↑ جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ص۳۱۰.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۴۵-۴۴۴.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۴۴.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۱۳، ص۲۷۴
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ص۳۱۱. طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۰۱.
منابع
- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، منشورات مکتبه آیه الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۳ق.
- حلی (علامه)، حسن بن یوسف، خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال، نشرالفقاهه، ۱۴۱۷ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال، دارالزهرا، بیروت، ۱۴۰۹ق.
- سبحانی، جعفر، موسوعه طبقات‌الرجال، موسسه امام صادق، قم، ۱۴۱۸ق.
- طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفه الرجال (رجال کشی)، موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نشرالفقاهه، ۱۴۱۷ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، مطبعه المرتضویه، نجف اشرف، ۱۳۵۲ق، افست انتشارات جهان، تهران.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال‌النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۴ق.
جستارهای وابسته